तामाकोसी–५ र बुढीगंगा आयोजनाको निर्माण सुरु हुने

• कुल विद्युत् उत्पादन क्षमता १ सय ७ मेगावाट
• तामाकोसी सरकारी स्रोतमा र बुढीगंगा ऋण सहयोगमा
• लागत सवा १९ अर्ब

काठमाडौं, १६ असार– सरकारले आगामी आर्थिक वर्षदेखि कुल १ सय ७ मेगावाट क्षमताका दुई जलविद्युत् आयोजना निर्माण सुरु गर्ने भएको छ । सरकारले आगामी आर्थिक वर्षमा ८७ मेगावाट क्षमताको तामाकोसी–५ र २० मेगावाट क्षमताको बुढीगंगगा आयोजनाको निर्माण थाल्ने जानकारी ऊर्जा मन्त्रालयका सहसचिव एवं प्रवक्ता श्रीरञ्जन लाकौलले दिए ।
सरकारले आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमा नै यी आयोजना निर्माण थाल्ने घोषणा गर्ने भएको छ । सरकारले तामाकोसी–५ आफ्नै स्रोतमा र बुढीगंगा आयोजना सहुलियतपूर्ण ऋण सहयोगमा अघि बढाउन लागेको हो । सरकारको आगामी बजेटको ‘एक मन्त्रालय ः एक प्रोजेक्ट’ को नीतिअनुरूप ऊर्जा मन्त्रालयले तामाकोसी–५ लाई रोजेको जानकारी विद्युत् विकास विभागका एक अधिकारीले जानकारी दिए ।
तामाकोसी–५ दोलखामा पर्ने माथिल्लो तामाकोसीकै क्यास्केट आयोजना हो । माथिल्लो तामाकोसी आयोजनाबाट विद्युत् उत्पादन गरेपछि टनेलबाट झर्ने पानीलाई सोझै नया“ टनेल बनाएर तामाकोसी–५ जलविद्युत् आयोजना निर्माण गरिनेछ । नदीमा बा“ध र पानी थेग्य्राउने पोखरीको निर्माण गर्नुनपर्ने भएकाले यो आयोजनाको लागत सस्तो पर्नेछ । माथिल्लो तामाकोसीको बालुवा थेग्रिएको पानी नै प्रयोग हुने भएकाले उक्त आयोजनामा पानी थेग्य्राउने पोखरी निर्माण गर्नुनपर्ने भएको हो ।
सम्भाव्यता अध्ययनअनुसार तामाकोसी–५ को लागत करिब १४ अर्ब रुपैया“ पर्नेछ । पा“च वर्षमा उक्त आयोजना निर्माण गरिसक्ने लक्ष्य ऊर्जा मन्त्रालयको छ । यो माथिल्लो तामाकोसीजस्तै पिकिङ रन अफ रिभर (हिउ“दयाममा जलाशयमा पानी जम्मा गरेर बढी लोडसेडिङ हुने बेला पूर्ण क्षमतामा विद्युत् उत्पादन गर्न सकिने) आयोजना हो ।
यसबाट  वर्षायामको पा“च महिना चौबीसै घन्टा ८७ मेगावाट र अरू बेला ६ देखि ८ घन्टा ८७ मेगावाट नै बिजुली उत्पादन हुने जानकारी ऊर्जा मन्त्रालयका अधिकारीले दिए । ती अधिकारीका अनुसार उक्त आयोजनाको विस्तृत अध्ययन कार्य छिट्टै सकेर आगामी आर्थिक वर्ष नै टेन्डर आह्वान गरी निर्माण सुरु गरिनेछ ।
सरकारले अछामस्थित बुढीगंगा जलविद्युत् आयोजना भने कुबेती फन्ड र साउदी फन्डको सहुलियतपूर्ण ऋणमा निर्माण सुरु गर्न लागेको हो । ५५ मिलियन डलर (सवा ५ अर्ब रुपैया“) लागत लाग्ने अनुमान गरिएको उक्त आयोजना विकास गर्न कुबेती फन्डले १८ मिलियन डलर सहयोग दिने सम्झौता भइसकेको छ । साउदी फन्डसमेत २० मिलियन डलर सहयोग गर्न सकारात्मक छ । उसले ऋण सम्झौता गर्न छिट्टै आउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको जानकारी विद्युत् विकास विभागका अधिकारीले दिए । बा“की नपुग रकम सरकारंले बेहोर्नेछ ।
चार वर्षमा निर्माण सम्पन्न हुने बुढीगंगाले वार्Èिक १० करोड ६२ लाख युनिट बिजुली उत्पादन गर्नेछ । आयोजनाका लागि जम्मा तीन किलोमिटरमात्र प्रवेशमार्ग बनाउनुपर्ने भए पनि लागत भने निकै मह“गो छ । बुढीगंगाबाट उत्पादित बिजुली केन्द्रीय प्रसारण लाइनमा जोड्न ८८ किलोमिटर लामो प्रसारण्ँ लाइन निर्माण्ँ गर्नुपर्ने भएकाले आयोजनाको लागत मह“गो परेको जानकारी ती अधिकारीले दिए । नेपालका जलविद्युत् आयोजनाको प्रतिमेगावाट औसत उत्पादन लागत १५ करोड भए पनि यसका लागि २१ करोड रुपैया“ पर्ने ऊर्जा मन्त्रालयका अधिकारीले दिए । मुलुकको सन्तुलित विकासका लागि मह“गो आयोजना भए पनि पछाडि परेको मध्यपश्चिमको विकासका लागि सरकारले यो आयोजना निर्माण गर्न लागेको हो ।
यी दुई आयोजना सुरु भएपछि सरकारबाट निर्माणाधीन आयोजना पा“चवटा पुग्नेछन् । सरकारले हाल सुदूरपश्चिममा ३० मेगावाटको चमेलिया, पश्चिमाञ्चलमा ३२ मेगावाटको राहुघाट र १४ मेगावाटको कुलेखानी ते्रस्रो आयोजना निर्माण गरिरहेको छ ।
सरकारकै सक्रियता स्थापित कम्पनीमार्फत् ४ सय ५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी आयोजना निर्माणाधीन छ भने कम्पनीमार्फत् नै तनहु“ सेतीमा १ सय ४० मेगावाटको जलाशययुक्त आयोजनाको निर्माण कार्य आगामी आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्ममा सुरु गर्ने तयारी भइरहेको छ ।