काठमाडौं, ३० जेठ– व्यावसायिक तरकारी खेतीको मुख्य ‘हब’ भए पनि काकाकुल काभ्रे जिल्लाको पाँचखालमा अबको दुई वर्षपछि सिंचाइका लागि पानीको अभाव हुने छैन । सरकारले राजधानीमा सबभन्दा बढी तरकारी आपूर्ति गर्ने पाँचखालमा सिंचाइ गर्न इन्द्रावती नदीबाट पानी तानेर ल्याउन ‘लिफ्ट इरिगेसन’ आयोजना निर्माण गर्ने भएको छ ।
बढी तरकारी तथा नगदे खेती हुने पा“चखालमा सिंचाइका लागि पानीको अत्यन्तै ठूलो समस्या छ । नजिकबाट सहज रूपमा सस्तो प्रविधिबाट पानी ल्याउने ठाउ“ नभएपछि टाढाको इन्द्रावती नदीलाई विकल्पका रूपमा रोजिएको हो । ‘व्यावसायिक खेतीका लागि सिंचाइ’ को नारा दिएर सिंचाइ मन्त्रालयले इन्द्रावतीबाट पा“चखालमा पानी ल्याउन सम्भाव्यता अध्ययन थालेको छ ।
पा“चखालले वर्षेनि ५० करोड रुपैया“भन्दा बढीको तरकारी उत्पादन गरी राजधानीमा पठाउ“छ । त्यही कारण पा“चखालको व्यावसायिक खेतीलाई प्रवद्र्धन गर्न त्यहा“ सिंचाइ सुविधा पु¥याउन सरकारले पहिलो प्राथमिकता दिएको हो । सम्भाव्यता र विस्तृत अध्ययन सकेपछि विद्युत्ीय प्रविधिबाट पानी तानेर पा“चखालमा सिंचाइ सुविधा उपलब्ध गराउने आयोजनाको निर्माण थालिने जानकारी सिंचाइ विभागका महानिर्देशक माधव बेल्वासेले जानकारी दिए ।
उनका अनुसार अध्ययन कार्य सकी आयोजना निर्माण कार्य सम्पन्न गर्न दुर्ई वर्ष लाग्नेछ । इन्द्रावतीको कुन्तावेसी भन्ने ठाउ“देखि पाइपबाट पानी २ सय ३४ मिटर माथि मण्डन डा“डामा तानेर पा“चखालमा झारी सिंचाइ गरिनेछ । पानी धेरै अग्लो ठाउ“मा ल्याउन दुई ठाउ“मा पम्पिङ (पानी तान्ने) स्टेसन बनाइनेछ ।
इन्द्रावतीबाट प्रतिमिनेट ५ सय लिटरका दरले पानी पा“चखालमा ल्याइनेछ । उक्त पानीबाट पा“चखालको ७ सय ७२ हेक्टर जमिनमा सिंचाइ गर्ने योजना छ । इन्द्रावतीबाट पानी तानेर पा“चखालमा ल्याउने आयोजना निर्माण गर्न १ अर्ब रुपैया“ खर्च लाग्ने अनुमान छ । इन्द्रावतीबाट प्रतिमिनेट ५ सय लिटरका दरले पानी तान्न ५ सय २६ किलोवाट बिजुली खर्च हुनेछ । इन्द्रावतीबाट चौबीसै घन्टा पानी ल्याउ“दा विद्युत्मा ंदैनिक १ लाख रुपैया“भन्दा बढी खर्च लाग्नेछ ।
इन्द्रावतीबाट पानी तान्दा बिजुलीमा हुने खर्च भने पा“चखालका किसानले बेहोर्नुपर्नेछ । हाल पा“चखालका किसान टाढाबाट पानी ल्याएर या तानेर एक रोपनीमा सिंचाइ गर्न वर्षको १३ हजार रुपैया“सम्म खर्च गर्न बाध्य छन् । आयोजनाबाट पानी आएपछि किसानबाट प्रतिरोपनी ५ सय रुपैया“का दरले सिंचाइ शुल्क लिने हो भने पनि आयोजना आर्थिक रूपमा दिगो हुन सक्ने विश्वास महानिर्देशक बेल्वासले व्यक्त गरे ।
बेल्वासेका अनुसार इन्द्रावतीबाट पा“चखालमा ‘ब्ल्यू वाटर पम्पिङ गरिनेछ’ (बालुवारहित पानीमात्र तानिनेछ ।) पा“चखालमा वर्षमा वर्षायामको चार महिनाबाहेक ८ महिना पानी तानेर सिंचाइ गरिनेछ । वर्षामा पानी तान्दा सिल्ट्रेसनको (बालुवाको) समस्या उत्पन्न हुने र मर्मत खर्च बढी हुने भएकाले वर्षायामबाहेक अरू बेलामात्र सिंचाइका लागि पानी तानिनेछ । आयोजनाको उद्धेश्य खासै फाइदा नहुने धान खेतीमा सिंचाइ गर्ने होइन । धान खेतीभन्दा अरू नगदे खेतीका लागि पानी आधाभन्दा कम आवश्यक हुन्छ । वर्षायाममा पा“चखालमा नगदे खेती लगाउन नदीबाट पानी तानेर ल्याउनु जरुरीसमेत नरहेको सिंचाइका अधिकारी बताउ“छन् ।
सिंचाइ मन्त्रालयले पा“चखालजस्तै व्यावसायिक खेतीका लागि सम्भाव्य भएका पा“चै विकास क्षेत्रका एक÷एक ठाउ“मा लिफ्ट इरिगेसन निर्माण गर्ने कार्यक्रम आगामी बजेटमा ल्याउने भएको । बिजुली, तान्नका लागि पर्याप्त पानी र व्यायसायिक खेतीका लागि जमिन भएका ठाउ“ छनौट गरेर कार्यक्रम अघि बढाइनेछ । ठाउ“ तय हुन बा“की रहेको सिंचाइका अधिकारी बताउ“छन् ।
No comments:
Post a Comment